Λογική εξήγηση για την παρακολούθηση Κουκάκη; Υπό κατασκευή...

Αν και η υπόθεση αφορά χρονικά διαστήματα μέσα στο 2020 και το 2021, έγινε γνωστή μόλις την περασμένη Παρασκευή (15/4) η παρακολούθηση του οικονομικού συντάκτη του CNN Greece και συντάκτη διεθνών πρακτορείων ειδήσεων, όπως το CNBC και το Al Jazeera, Θανάση Κουκάκη, ενώ σήμερα Δευτέρα (18/4) η εισαγγελέας Πρωτοδικών, Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου, διέταξε έρευνα για αναζήτηση προσώπων που κατέγραφαν παράνομα τις συνομιλίες του δημοσιογράφου. 

Για όσους δεν τον γνωρίζουν...

Ο εν λόγω δημοσιογράφος εργάζεται για τουλάχιστον 22 χρόνια, με ειδίκευση στον τομέα του οικονομικού και τραπεζικού ρεπορτάζ, σε εφημερίδες όπως η «Εστία», το «Βήμα» και τα «Νέα», ενώ έχει διατελέσει προϊστάμενος του οικονομικού ρεπορτάζ στο in.gr. Έχει καλύψει επί μακρόν τις συνεδριάσεις του Eurogroup, την Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής συνόδους της Παγκόσμιας Οικονομικής Τράπεζας και του ΔΝΤ στην επίσημη έδρα τους (Ουάσινγκτον).

Οι υποθέσεις που τον έβαλαν... στο στόχαστρο της ΕΥΠ

Και αφού μιλήσαμε στην αρχή για παρακολούθηση του Κουκάκη, ας δούμε τι μπορεί να έπραξε, που να κρίθηκε «λόγος Υψίστης Εθνικής Ασφαλείας» για την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, ικανός ώστε να διαταχθεί ιχνηλάτηση των ηλεκτρονικών επαφών και αρχείων του. 

Από τον Νοέμβριο του 2019 ως τον Φεβρουάριο του 2020, παρουσίασε μέσω της ιστοσελίδας insidestory.gr, αλλά και μέσω των «Financial Times» το σκάνδαλο της μεταβίβασης προσωπικών δανείων του ιδρυτή και τότε διευθυντή της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα, στην εταιρεία Libra της εφοπλιστικής οικογένειας Λογοθέτη - κοινώς, μιλάμε για  «ξέπλυμα» δανείων που ζημίωσαν κατά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ την ίδια την τράπεζα, αλλά και το σύνολο των Ελλήνων φορολογουμένων, που από το 2009 έχει στηρίξει ανακεφαλαιοποίησεις της Τ.Π., ύψους 16 δις ευρώ.

Επιπλέον, τον Νοέμβριο του 2019 δημοσίευσε στους Financial Times σειρά από ρεπορτάζ για το σχέδιο της σημερινής κυβέρνησης να τροποποιήσει τον Ποινικό Κώδικα, με συνέπεια την πιο χαλαρή αντιμετώπιση του «ξεπλύματος» χρήματος.

Μία σύντομη αναδρομή στις (παράνομες) παρακολουθήσεις

Ήδη από τις πρώτες μέρες ανάληψης της διακυβέρνησης από την Νέα Δημοκρατία, ξένισε πολλούς η επιλογή του Παναγιώτη Κοντολέοντα για την θέση του διευθυντή της ΕΥΠ, καθώς δεν πληρούσε αντικειμενικά τις προϋποθέσεις. Σχεδόν αμέσως, στις 10 Ιουλίου του 2019, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έθεσε την υπηρεσία υπό τον έλεγχο του, συνεπώς έκτοτε αυτός είναι ο θεσμικά υπεύθυνος της ΕΥΠ. 

Σύμφωνα με έγγραφα που μελέτησαν οι έγκριτοι δημοσιογράφοι Νικόλας Λεοντόπουλος και Θοδωρής Χονδρογιάννος, την 1η Ιουνίου του 2020, με τη διάταξη υπ’ αριθμ. Ε2402/2020, η ΕΥΠ κατέθεσε στην Cosmote αίτημα για άρση του απορρήτου σε αριθμό κινητού που ο δημοσιογράφος διατηρούσε στον πάροχο. Η άρση του απορρήτου ζητήθηκε για δύο μήνες -από την 1η Ιουνίου έως την 1η Αυγούστου 2020- με την επίκληση λόγων εθνικής ασφάλειας.

Στις 13 Ιουλίου η ΕΥΠ, με τη διάταξη υπ’ αριθμ. Ε3077/2020, ζητάει παράταση της άρσης του απορρήτου του ίδιου αριθμού, πάλι για λόγους εθνικής ασφάλειας και για διάστημα δύο μηνών, έως την 1η Οκτωβρίου 2020. Ωστόσο, έναν μήνα αργότερα, στις 12 Αυγούστου, η ΕΥΠ, με τη διάταξη υπ’ αριθμ. Ε3580/2020, ζητάει ξαφνικά παύση της άρσης του απορρήτου, πριν δηλαδή εκπνεύσει το δεύτερο δίμηνο των παρακολουθήσεων.

Γιατί σταμάτησαν προσωρινά οι παρακολουθήσεις; 12 Αυγούστου του 2020, ο Θανάσης Κουκάκης, μέσω καταγγελίας του στην Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών, ζητούσε να μάθει αν και γιατί παρακολουθούνται οι συνομιλίες του από τρεις αριθμούς: από δύο κινητά και ένα σταθερό που χρησιμοποιούσε. Λόγος της καταγγελίας είναι η αίσθηση του δημοσιογράφου ότι υπήρχε πρόβλημα στην λειτουργία του σταθερού τηλεφώνου, κάτι που επιβεβαιώθηκε από πηγές του. Περί τον Μάρτιο του 2021 επιβεβαιώθηκε από την ΑΔΑΕ η άρση -εκ μέρους της ΕΥΠ- του απορρήτου ενός εκ των τριών αριθμών. 

Επίσης, το καλοκαίρι του 2021, μήνες μετά την δημοσίευση του σκανδάλου Σάλλα - Λογοθέτη, το βασικό κινητό του Θανάση Κουκάκη, φαίνεται ότι «μολύνθηκε» με το λογισμικό Predator, που έθετε σε κίνδυνο την προστασία όχι μόνο των συνομιλιών του δημοσιογράφου, αλλά και όλων των αρχείων που διέθετε στο κινητό του! 

Η διαφαινόμενη προσπάθεια συγκάλυψης 

Στις 31 Μαρτίου 2021, δηλαδή μόλις 20 μέρες μετά το ερώτημα της ΑΔΑΕ προς την ΕΥΠ για το απόρρητο επικοινωνιών του Κουκάκη, η κυβέρνηση Μητσοτάκη φέρνει την τροπολογία με την οποία αλλάζει ο νόμος και απαγορεύεται πλέον στην ΑΔΑΕ να προχωρήσει στην γνωστοποίηση των παρακολουθήσεων στον πολίτη. Η ρύθμιση έχει αναδρομική ισχύ και άρα καλύπτει τις υποκλοπές εις βάρος του Θ. Κουκάκη. 

Η συγκεκριμένη ρύθμιση προκαλεί νομικές αντιδράσεις, αφού στις 7 Απριλίου 2021 ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος και άλλα δύο μέλη της Αρχής δημοσιεύουν άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό Constitutionalism, υποστηρίζοντας ότι η τροπολογία αυτή παραβιάζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). 

Η Εισαγγελέας που εκδίδει τις διατάξεις άρσης του απορρήτου επικοινωνιών, είναι η Εισαγγελέας Εφετών της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Βασιλική Βλάχου. Ο εν λόγω θεσμός στεγάζεται στο κτίριο της ΕΥΠ στην Κατεχάκη, συνεπώς οι αποφάσεις της καθορίζονται άμεσα από το Υπουργείο Δημοσίας Τάξης και από τον επικεφαλής της ΕΥΠ. Μπορούσε πλέον, βάσει της ρύθμισης της 31ης Μαρτίου 2021, να αρνηθεί στην ΑΔΑΕ το δικαίωμά της να ενημερώσει τον οποιοδήποτε παρακολουθούμενο.

Για να γίνουμε πιο σαφείς: Κάθε διάταξη της ΕΥΠ που αίρει το απόρρητο των επικοινωνιών πολιτών για λόγους εθνικής ασφάλειας δεν αναφέρει ούτε το όνομα του θιγόμενου ούτε εξειδικεύει τους λόγους της άρσης του απορρήτου, παρά μόνο αναφέρεται στον αριθμό τηλεφώνου και επικαλείται γενικώς λόγους Εθνικής Ασφαλείας. Μόνο το 2021 εκδόθηκαν 13.751 τέτοιες άρσεις – με κάθε άρση να αντιστοιχεί πιθανότατα σε παραπάνω από ένα τηλέφωνο. 

Είναι προφανές, κατόπιν των παραπάνω, ότι την παρακολούθηση δεν έκανε από μόνος του κάποιος ιδιώτης, ούτε μπορεί να σταθεί η αναφορά στους λόγους ασφαλείας, με επαρκή τεκμηρίωση. Δεν είναι τυχαία τα γραφόμενα αυτά: προκύπτουν κατόπιν της απάντησης του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, Γιάννη Οικονόμου, στον δημοσιογράφο της εφημερίδας «Documento» , Μηνά Κωνσταντίνου, σε ερώτηση για το θέμα Κουκάκη. 

Γιατί να κοστίζει η ελευθερία λόγου και σύνταξης ειδήσεων; 

Στην περίπτωση που μελετά σήμερα το Headhunter, στοχοποιήθηκε από φορείς υπαχθέντες στην Κυβέρνηση ένας δημοσιογράφος που κατέγραψε τεκμηριωμένα τις ζημιογόνες συναλλαγές ενός εκ των κορυφαίων (τότε) τραπεζιτών στην Ελλάδα, αλλά και τις προσπάθειες της Κυβέρνησης για μείωση των μέτρων έναντι του ξεπλύματος «βρώμικου» χρήματος. (Αν)ηθικο δίδαγμα: ένας δημοσιογράφος δεν μπορεί να στηλιτεύει την πολιτική που εφαρμόζουν οι εκάστοτε κυβερνώντες και τα συμφέροντα τους, και μάλιστα να το κάνει μη περιμένοντας συνέπειες.

(ευτυχώς, σε αυτή την περίπτωση, έστω και αργά, παρενέβη η Δικαιοσύνη: τώρα απλώς οφείλει να τιμωρήσει τους συμμετέχοντες στην έκνομη καταγραφή των κινήσεων του Θανάση Κουκάκη. Δύσκολο ναι, είναι όμως ακατόρθωτο;) 

Αυτό, όμως, δεν αναγκάζει τους νέους στην Ελλάδα που θέλουν να ασχοληθούν με την δημοσιογραφία, να μεταναστεύσουν για να βρουν ένα περιβάλλον με περισσότερες ελευθερίες; Γιατί στο εξωτερικό υπάρχει περισσότερη αλληλεγγύη, αλλά και πιο έμπρακτη υποστήριξη σε όσους δημοσιογράφους υποστούν λογοκρισία, απ'ό,τι στην χώρα μας, κακά τα ψέματα (και ο Νικόλας Λεοντόπουλος που αναφέραμε νωρίτερα, εργάζεται στο εξωτερικό, μετά την απόλυση του εξαιτίας «μη αρεστού» ρεπορτάζ από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία το 2008, ενώ συμμετέχει ενεργά στο κίνημα υποστήριξης των δημοσιογράφων παγκοσμίως, το Reporters United). 

Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι δεν γίνεται στον 21ο αιώνα να καταγράφεται και να παρακολουθείται ολημερίς ένας δημοσιογράφος που, απλώς, κάνει τη δουλειά του: να επισημαίνει τα κακώς κείμενα της εξουσίας, όποια κι αν αυτή είναι. Γιατί αν δεν το αναλογιστούμε τώρα, θα είναι πλέον αργά στο μέλλον...